Ραψάνη

Ραψάνη









Η όμορφη Ραψάνη είναι χτισμένη στις ΝΑ πλαγιές του Ολύμπου, σε υψόμετρο περίπου 500 μέτρων, με ανοιχτή και πανοραμική θέα στο αιγαίο πέλαγος. Η τοποθεσία που διαλέχτηκε από τους πρώτους οικιστές της είναι προικισμένη από τη φύση με θαυμάσιο κλίμα, πολλά δροσερά νερά και έδαφος κατάλληλο για την αμπελοκαλλιέργια.
[url=http://www.geocities.com/Pyrgetos/images/rapsani_overview2.jpg][/url

Συνοπτική Ιστορία της Ραψάνης

Ο σημερινός οικισμός σύμφωνα με την προφορική παράδοση, σχηματίστηκε με την συνένωση τεσσάρων μικρότερων οικισμών κατά τον 10ο μ.Χ αιώνα. Πιστεύεται ότι οι οικισμοί αυτοί υπήρχαν από την εποχή της Μακεδονικής κυριαρχίας στους Γόννους, ως εγκαταστάσεις εποίκων και αργότερα ονομάστηκαν Ολυμπιάδες.
Η παλαιότερη γραπτή μαρτυρία που υπάρχει στην Ραψάνη, είναι η επιγραφή που σώζεται στο εξωκκλήσι του Ιωάννου του Προδρόμου και χρονολογείται το 1547. Σχετικά με την ετυμολογία της Ραψάνης, ή Ράψιανης, το πιθανότερο είναι να προέρχεται από την λέξη «θραψάνια». Έτσι ονομάζονται τα σχιστολιθικά πετρώματα του εδάφους της στην τοπική διάλεκτο.


Η Ραψάνη από τις αρχές ήδη του 18ου αιώνα, με την ανάπτυξη της σηροτροφίας, γίνεται κέντρο παραγωγής μεταξιού όπου υφαίνονται οι καμπουλάδες, οι τσενμέδες, οι προκόβες και οι περίφημοι αλατζάδες. Παράλληλα αναπτύσσεται η παραγωγή και η εξαγωγή κόκκινων νημάτων. Σύμφωνα με όσα γράφει ο Γιάννης Κορδάτος στο βιβλίο του «Τα Αμπελάκια και ο μύθος τους για το συνεταιρισμό τους», η Ραψάνη την εποχή αυτή συναγωνίζεται με επιτυχία τα προϊόντα του Τυρνάβου και των Αμπελακίων.
Για την βαφή των νημάτων χρησιμοποιούσαν τις φυτικές ρίζες του ερυθρόδανου, δηλαδή το ριζάρι.
Στη Ραψάνη δεν επιτρεπόταν να κατοικήσουν Τούρκοι. Υπήρχε μια αυτονομία που βοήθησε την ανάπτυξη του τόπου. Η οικονομική ευρωστία της Ραψάνης προσέλκυσε τη λαιμαργία του Αλή Πασά, ο οποίος συνέλαβε το 1806 και φυλάκισε στα Γιάννενα τον δημογέροντα της Ραψάνης Βαρσάμη, απαιτώντας να του παραχωρήσει την κωμόπολη και την περιοχή της για τσιφλίκι του.
Με την ανάπτυξη των βιομηχανιών υφαντουργίας στην Ευρώπη και ιδίως στην Αγγλία, τα ελληνικά νήματα εκτοπίζονται και αρχίζει η οικονομική παρακμή της Ραψάνης και των Αμπελακίων. Το 1813 θανατηφόρα χολέρα ελαττώνει τον πληθυσμό της Ραψάνης που μέχρι τότε ξεπερνούσε τους 5.000 κατοίκους. Από τις αρχές του 19ου αιώνα αρχίζει η στροφή των κατοίκων της περιοχής προς την αμπελουργία.


Η Ραψάνη πήρε μέρος στην επανάσταση του 1878. Οι επαναστατικές δυνάμεις της Ραψάνης, της Καλλιπεύκης, της Κρανιάς, του Πυργετού, της Καρυάς της Σκαμνιάς, της Πολυάνης, και της Αιγάνης με επικεφαλής τον οπλαρχηγό Γιώργο Τζαχείλα, από την Ραψάνη, τον εισαγγελέα Αποστολίδη και τον επίσκοπο Πλαταμώνος Αμβρώσιο Κασσάρα, είχαν οχυρωθεί πρόχειρα στις τοποθεσίες Προφήτης Ηλίας και Σελιό.
Ισχυρότατες όμως τουρκικές δυνάμεις ανέτρεψαν την αντίσταση των επαναστατών στις 20 Φεβρουαρίου και λεηλάτησαν και έκαψαν τη Ραψάνη. Από τα 800 σπίτια της, ελάχιστα διασώθηκαν.


Η δυναμική αυτή κωμόπολη άρχισε να συνέρχεται από τα πλήγματα και την παρακμή μετά το 1881, με την απελευθέρωση της Θεσσαλίας. Διατηρούσε ακόμη αρκετές ζωτικές δυνάμεις και δέσποζε στην οικονομική ζωή της περιοχής. Μέχρι το 1912 ήταν πρωτεύουσα του τέως Δήμου Ολύμπου, ο οποίος καταργήθηκε με το Βασιλικό Διάταγμα στις 31/8/1912, και οι κοινότητες που τον αποτελούσαν απέκτησαν διοικητική αυτοτέλεια

Εκδηλώσεις-Πανηγύρια

Η κοίμησις της Θεοτόκου, 15 Αυγούστου. Πανηγύρι.

«Αμπελι και κρασί» Το τελευταίο σαββατοκύριακο του Αυγούστου κάθε χρόνο με κρασί, παραδοσιακές πίτες και γλέντι.

«Γιορτή Τρύγου» 15 Οκτώβρη κάθε χρόνο. Οργανώνεται από το Σύλλογο Γυναικών Ραψάνης. Αφθονο κρασί μαζί με μελωμένα σύκα, μουστοκούλουρα, παστέλια κ.α. προσφέρονται στην πλατεία του χωριού.


Ο αμπελώνας και το κρασί της Ραψάνης

Αυτό που δεσπόζει στη γύρω περιοχή έιναι τεράστιες εκτάσεις από αμπέλια. Η αμπελουργική ζώνη της Ραψάνης ξεπερνά σήμερα τα 4.000 στρέμματα.
Ο αμπελώνας της Ραψάνης ειναι πράγματι κάτι το ξεχωριστό. Το κρασί «Ραψάνη» παράγεται απο τις εξαιρετες παραδοσιακές ποικιλίες σταφυλιών Ξινομαυρο, Σταυρωτό και Κρασάτο και είναι το μοναδικό ελληνικό κρασί που προέρχεται κατ΄εξαίρεση από τον ιδανικό αυτό συνδυασμό τριών γηγενών ποικιλιών. Είναι ερυθρό και ξηρό. Ωριμάζει μέσα σε δρυίνα βαρέλια, αποκτώντας βαθύ ρουμπινί χρώμα, απαλή γεύση και έντονα αρώματα μπαχαρικών και κόκκινων φρούτων του δάσους.